2.4 Verdiepende informatie ongewenst gedrag

Een op de vijf werknemers krijgt te maken met intimiderend gedrag. Hiermee is het de meest voorkomende vorm van ongewenst gedrag op het werk door externen. Het gaat om beledigingen, bedreigingen, pesterijen en zelfs gewelddadig gedrag. Niet alleen klanten en leveranciers maken zich er schuldig aan, ook collega’s en leidinggevenden kunnen zich agressief of intimiderend gedragen.

We kunnen twee vormen van agressie herkennen die elk een eigen aanpak vragen: frustratieagressie en instrumentele agressie.

Frustratieagressie is een uiting van frustratie, omdat iets niet is gegaan zoals die persoon verwacht had. Het is daaraan direct te herkennen. De persoon heeft niet de intentie agressief te zijn, maar hij of zij wordt boos en reageert primair. De reactie hierop is om ruimte te geven voor de frustratie, maar niet voor de agressie.  Als de oorzaak bij de organisatie ligt is het raadzaam hier excuus voor te maken. Daardoor zakt meestal de agressie en kan weer een normaal gesprek plaats vinden. Blijft de agressie toch, begrens deze dan en schakel waar nodig hulp in.

Bij instrumentele agressie gebruikt iemand agressie en ander respectloos gedrag om een doel te bereiken. Bewust en expres voert diegene de druk op de medewerker op. De reactie hierop is direct begrenzen en aangeven dat luisteren en praten alleen verder kan als er normaal gesproken wordt.  Indien dat niet voldoende werkt roep dan hulp van collega’s of in het uiterste geval de politie in of beëindigen het contact.

Een op de tien werknemers heeft te maken met pestgedrag, blijkt uit cijfers van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Voorbeelden van pestgedrag zijn het laten uitvoeren van onzinnige taken, negeren en buitensluiten, imiteren en belachelijk maken, intimidatie en agressie, en roddelen. Het kan direct gericht zijn tegen de persoon, of meer achter iemands rug om gebeuren.

Volgens SZW heeft een op de vijf werknemers behoefte aan (aanvullende) maatregelen tegen ongewenst gedrag. Hieraan geven vooral grote bedrijven gehoor: acht op de tien bedrijven met honderd of meer werknemers neemt maatregelen tegen pesten. Van de mkb’ers met tien of minder werknemers neemt slechts twintig procent maatregelen.

De gevolgen

Werknemers die het mikpunt zijn van pesterijen, krijgen vaak minder zelfvertrouwen en komen in een sociaal isolement terecht. De persoonlijke waardigheid en mentale integriteit van werknemers raken beschadigd. Ze kunnen slaapproblemen ontwikkelen en de productiviteit gaat achteruit.

Uiteindelijk melden ze zich vaak ziek en kan de spanning ertoe leiden dat de werknemer uitvalt met een burn-out. Van de werknemers met burn-outklachten, heeft een groot aantal te maken met pestgedrag. Een werknemer met een burn-out is al snel 290 dagen niet inzetbaar. Al met al kan pesten dus grote gevolgen hebben voor uw werknemer én uw bedrijf.

Van discriminatie is sprake als er ongelijke behandeling is of als iemand op basis van persoonlijke kenmerken wordt uitgesloten. Het gebeurt bijvoorbeeld op grond van ras, nationaliteit, geslacht, seksuele geaardheid, godsdienst, handicap, leeftijd of soort contract.

Er mag in werksituaties geen ongeoorloofd onderscheid worden gemaakt tussen medewerkers.. Toch heeft meer dan de helft van alle discriminatieklachten die het College voor de Rechten van de Mens binnenkrijgt, te maken met de werkomgeving. Werkgevers zijn verplicht de risico’s van discriminatie op de werkvloer in kaart te brengen en zo nodig een plan te maken om het te voorkomen. Dit inschatten van de risico’s kan met behulp van de RI&E.

Seksuele intimidatie op het werk omvat elke vorm van seksuele toenadering, verzoeken om seksuele gunsten of ander seksueel getint gedrag (verbaal, non-verbaal of fysiek) in de werkomgeving, die als ongewenst worden ervaren.

De gevolgen van discriminatie en seksuele intimidatie zijn vergelijkbaar met die van pesten. Het tast de waardigheid en integriteit van de werknemers aan en heeft gevolgen voor hun mentale welzijn. De werknemers kunnen slaapproblemen ontwikkelen en hun productiviteit gaat achteruit. Uiteindelijk melden ze zich ziek en kunnen ze zelfs arbeidsongeschikt raken. Ook op de collega’s kan het van invloed zijn. Werkplezier en betrokkenheid kunnen afnemen, het verzuim en verloop kunnen toenemen.